A vitamini, karaciğerde depolanan ve yağda çözünen bir vitamin türüdür.
2 tip A vitamini bulnduğundan, A vitamini kaynakları 2 kategoriye ayrılabilir.
Önceden oluşturulmuş A Vitamini alabalık, beyaz peynir, ciğer, kral uskumru, morina ciğeri yağı, somon, tavuk ciğeri, tereyağı, yumurta sarısı, yağlı süt, peynir, krema, böbrek, pisi balığı ve balık yağı gibi hayvansal yiyeceklerden elde edilir.
Provitamin A ise balkabağı, brokoli, havuç, ıspanak, kara lahana, karahindiba yeşillikleri, kırmızı biber, lahana, maydanoz, pazı, brüksel lahanası, tatlı patates, portakal gibi sarı meyveler ve koyu yeşil yapraklı sebzelerde bol ölçüde bulunur.
Sebze ya da meyvenin rengi ne kadar koyuysa, o kadar çok beta-karoten kapsar. Nebatsal beta-karoten kaynakları yağ ve kolesterol kapsamaz. Bu kaynaklar yağla beraber yenilirse, onlardan elde edilen A vitamininin emilimi çoğalır. Bedenin A vitamini de dahil olmak üzere değişik ehemmiyetli vitaminler için de günlük gereksinimini elde etkenin en iyi yolu çok muhtelif meyve, sebze, yardım edilmiş süt mahsulleri, kuru fasulye gibi baklagiller, mercimek ve kepekli hububatlar ile beslenmektir.
A vitamini diş, kemik, yumuşak doku, mukus çeperleri ve cilt yapılarının sıhhatli bir biçimde oluşturulmasına ve korunmasına dayanakçı olur. Göz ağ tabakasında renk veren pigmentleri üretir.
A vitamini, özellikle düşük ışıkta iyi görüş elde etmeyi sağlar. Aynı zamanda sıhhatli gebelik ve gebelik sonrası anne sütü ile emzirmede büyük rol oynar.
Beta-karoten tipi A vitaminleri antioksidandır. Antioksidanlar hücreleri hür radikal ismi verilen maddelerin neden olduğu zararlardan korur.
Hür radikallerin bazı kronik ve uzun vakitte izleyen hastalıklara katkıda bulunduğu ve ihtiyarlamada rol oynadığı öğrenilmektedir. Beta-karoten kapsayan yiyecek kaynaklarının harcanması kanser tehlikesini eksiltebilir. Ancak Beta-karoten kapsayan yardımların kanser tehlikesini eksiltmediği görülmüştür.
Vücutta A vitamininin noksan olması gidişatında muhtelif göz ve görme meseleleri ortaya çıkabilir. Bu meseleler arasında düzelebilir gece âmâlığı ve geri dönüşü olmayan kornea zararı olan kseroftalmi bulunur. A vitamini beceriksizliği aynı zamanda hiperkeratoza veya kuru, pullu cilde yol açabilir.
A Vitamininin aşırısı da hasta olmaya neden olabilir. Yüksek dozlarda A vitamini doğum yanılgılarına neden olabilir. Akut A vitamini zehirlenmesi genellikle bir fert tarafından birkaç yüz bin IU, başka bir deyişle beynelmilel birim A vitamini alındığında ortaya çıkar. Kronik vitamin A zehirlenmesi ise kumpaslı olarak günde 25.000 IU’dan fazla alan erişkinlerde ortaya çıkabilir.
Bebekler ve çocuklar A vitaminine karşı daha duyarlıdırlar. Daha minik dozlarda A vitamini veya retinol gibi A vitamini kapsayan mahsuller aldıktan sonra da hasta olabilirler.
Çok ölçüde alınan beta-karoten fertleri genelde hasta etmez. Ancak, yüksek ölçüde beta-karoten cilt rengini sarı veya turuncuya döndürebilir. Beta-karoten tüketimi eksilince cilt rengi bayağıya döner.
Akşam Ezanı