İstanbul’da Hâlidîlik’deri evvel en yaygın tarîkat Halvetîlik’ti. Hâlid Bağdâdî’den sonra Anadolu ve İstanbul’da Hâlidîlik en yaygın tarîkat hâlini aldı. XIX. yüzyılda İstanbul’da bulunan altmışı aşkın Nakşbendî dergahının tamamına yakını Hâlidî idi. Mevlânâ Hâlid Bağdâdî’nin Şam, Bağdâd, Doğu ve Güney Doğu Anadolu ile Osmanlı ülkesinin pek çok yöresinde vazife yapan halîfeleri/vekîlleri onun tesir ve nüfûzunu arttırmışlardı. İstanbul’da bulunan altmış civârındaki Hâlidî dergahından dört tanesi tesîr ve nüfûzlarını XX. asrın ilk çeyreğine kadar resmen ve fiilen sürdürmüşlerdir. Günümüze kadar da tesirlerini devam ettirdikleri söylenebilir. Bu dört büyük Hâlidî temsîlcisi ve dergâhı şunlardır:
a- Fatih-Çarşamba’daki Mustafa İsmet Efendi ö.1872 dergâhı: Bu dergâh bizzat kendisi tarafından 1853’te tesîs edilmiştir. Kendisinden sonra Ahıskalı Ali Haydar Efendi ö.1960 bu dergâhta irşâd faaliyetini yürütmüştür.
b- Ahmed Ziyâeddîn Gümüşhânevî ö.1893’nin kurduğu Gümüşhâneli dergâhı: 1859’da bizzat kendisi tarafından Bâb-ı âli’de bulunan Fatma Sultan Câmii dergâh hâline getirilerek tesîs edilmiştir. Hasan Hilmi Efendi ö.1911, İsmâil Necâti Efendi ö.1918, Ömer Ziyâuddîn Dağıstânî ö.1920 ve Mustafa Fevzi Efendi ö.1926 burada şeyhlik etmişlerdir.
c- M. Es’ad Erbilî ö.1931’nin geliştirdiği Fındıkzâde’deki Kelâmî dergâhı: Evvelleri Kâdirî dergahıyken Es’ad Efendi tarafından 1883 senesinde Hâlidî dergahı hâline getirilmiştir. Bu dergâh Es’ad Efendi’nin sıhhatinde Mehmed Ali Aynî ve Ferit Kam gibi ilmiyeden ve Gâzi Mahmûd Muhtar Paşa gibi devlet ricâlinden insanların da alaka gösterdiği bir dergâh olmuştur.
d- Eyüp’te Abdülhakim Arvâsî ö.1943’nin Kâşgârî dergahı: Evvelleri Müceddidî olan bu dergâh, Abdülhakim Arvâsî ile Hâlidî dergahı olmuştur. Arvâsî, Necip Fâzıl Kısakürek gibi bir fikir adamını yetiştirmiş olması bakımından ehemmiyetli bir yere sâhiptir. Dergahların kapandığı yarıyıla kadar tesîr ve nüfûzunu, ondan sonra da ötekileri gibi kültürel ve sosyal tesirini sürdürmüştür.
Akşam Ezanı