Oruçluya mekruh yasak olan şeyler.
1. Özürsüz olarak bir şeyi tatmak ve çiğnemek mekruhtur. Zira ağıza alınan bir şeyin yutulma tehlikesi vardır. Ancak kocanın makûs mizaçlı olması halinde pişirilen yemeğin veya aldanma tehlikesi varsa satın alınacak bir besin maddesinin tadına bakılabilir. Bu arada boğaza bir şey gitmemesi şarttır.
2. Oruçlu kimsenin evvelden çiğnenmiş şekerli olmayan, beyaz, ayrılınmaz bir sakızı çiğnemesi mekruhtur. Yeni bir sakızı çiğnemek ise caiz değildir. Zira sakız çiğneyen kimse cemiyet tarafından oruç yakalamamakla itham edilebilir. Diğer yandan, günümüzde önemli miktarda tatlandırıcı karıştırılan sakızı ilk çiğnemede, bu şeker emilince oruç bozulur.
Erkekler için oruçlu bulunmadıkları zamanlarda da sakız çiğnemek çirkin görülmüştür. Ancak bir özür sebebiyle gizlice çiğnemeleri bunun dışındadır.
3. Eşiyle öpüşmek, ona sarılmak, kendisine güveni olmayan eş için mekruhtur. Zira bu tavır, orucu bozacak bir fiili işlemeye götürebilir. İlke olarak bir kimsenin eşiyle öpüşmesi oruca hasar vermez. Nitekim Hz. Âişe, Rasûlullah s.a.s’in oruçlu iken eşleriyle elleşip şakalaştığını ve öpüştüğünü nakletmiştir.[1] Ancak oruçlu kimsenin eşiyle üryan oldukları halde sarılmaları, nefsinden güvende olsun veya olmasın mekruhtur. Buna “fâhiş mübâşeret” denir.
4. Damardan kan aldırmak veya hacamat yaptırmak gibi kişinin bünyesini zayıflatma ihtimali olan şeyleri yapmak mekruhtur. Bedeni güçsüz düşürmeyecekse mekruh olmaz. Ancak bunu iftardan sonraya geciktirmek daha uygundur.
5. Hanefîlerde çoğunluğa göre, oruçlunun yaş veya kuru misvakla dişlerini temizlemesinde bir sakınca yoktur. Ebû Yûsuf’a göre ise, su ile ıslatılmış misvakı kullanması mekruhtur.[2]
Ağız ve diş temizliği, yenen yemek veya içilen meşrubat yıkıntılarının giderilmesi emeliyle yapılır. Sahur yemeğinden sonra misvak veya fırça ile ağız ve dişler iyice temizlendikten sonra, akşama kadar bu temizlik yeterli olabilir. Zira oruçlu kişinin ağzına, kirlilik yapan bir şeyin girmesi söz konusu olmaz. Üstelik her abdest alışında, ağzına üç defa su vermesi sünnettir. Oruçlu, özellikle diş macunlarındaki tatlandırıcı maddeleri yutmaktan sakınmalıdır.
Şâfilere göre zeval vaktinden güneşin batışına kadar misvak kullanmak mekruhtur. Delil şu hadistir: “Yemin olsun ki oruçlu kişinin ağız kokusu Allah katında misk kokusundan daha üstündür”[3] Bu koku da zevalden sonraki zamanla ilgilidir. Zira öğleden önceki ağız kokusu yemeğin, zeval vaktinden sonraki ise ibadetin eseridir.[4]
6. Oruçlu kimsenin cünüp olarak sabahlaması veya gündüz uykusunda ihtilâm olması oruca hasar vermez. Ancak imkân olunca geceleyin yıkanmak daha faziletlidir. Zira bununla oruç ibadetine temiz olarak başlanmış olur.
7. Serinlemek için yıkanmak veya ıslak bir beze stemizlemek Ebû Yûsuf’a göre oruca hasar vermez. Fetvaya esas olan bu görüştür. Zira bununla ibadete takviye edilmiş olur. Ebû Hanîfe’ye göre ise serinlemek emeliyle ağza burna su almak veya soğuk su ile yıkanmak mekruhtur.
8. Oruçlunun gül, misk ve esans gibi şeyi koklaması mekruh değildir. Hanefîler dışındaki üç mezhebe göre, koku sürünmek ve özel olarak koklamak mekruhtur.[5]
9. Kan aldırmak veya hacamat yaptırmak orucu bozmaz, ancak oruçlunun direncini kırar ve güçsüz düşmesine yol açarsa mekruh olur. Hz. Peygamber’in ihramlı iken ve oruçlu bulunduğu sırada kan aldırdığı, hacamat yaptırdığı nakledilmiştir.[6]
Dipnotlar:
[1] İbn Mâce, Sıyâm, 19; Muvatta’, Sıyâm, 13; A. b. Hanbel, VI, 463. [2] bk. İbn Âbidin, age, II, 153-155; Şürünbülâlî, age,s. 114 vd.; Zühaylî, age, II, 636 vd. [3] Buhârî, Savm, 2, 9, Libâs, 78; Müslim, Sıyâm, 162-164; Tirmizî, Savm, 54; Nesâî, Sıyâm, 41-43. [4] Şirbînî, Muğnî’l-Muhtâc, I, 431, 436. [5] Şirbînî, age, I, 431, 436; İbn Kudâme, Muğnî, III, 106-110; Zühaylî, age, II, 638, 639. [6] Buhârî, Tıbb,11, Sayd, 11, Savm, 22; Ebû Dâvud, Savm, 28, 29, 30; Tirmizî, Savm, 59, 61; İbn Mâce, Sıyâm, 18.Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları
Akşam Ezanı